Ο αμφιβληστροειδής είναι ο εσωτερικός χιτώνας του ματιού που μετατρέπει τα οπτικά σε νευρικά ερεθίσματα, τα οποία με το οπτικό νεύρο μεταφέρονται στον εγκέφαλο. Η κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς λέγεται «ωχρά κηλίδα» και ευθύνεται για την κεντρική όραση, που χρησιμεύει για την αναγνώριση των λεπτομερειών (διάβασμα, ράψιμο κτλ.). Η ωχρά κηλίδα μπορεί να προσβληθεί από πολλά νοσήματα. Συχνότερη πάθησή της είναι η «ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας» που εμφανίζεται στις μεγαλύτερες ηλικίες με προοδευτική επιδείνωση της οπτικής οξύτητας.

Διακρίνουμε δύο μορφές της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς: την «ξηρή» και την «υγρή» μορφή. Η «ξηρή μορφή» μπορεί να ακολουθήσει μια πορεία εξέλιξης πολλών ετών με λίγα ή και καθόλου συμπτώματα. Ένα ποσοστό όμως αυτών των ασθενών (περίπου 15%) θα μεταπέσει στην «υγρή μορφή» της νόσου με ραγδαία επιδείνωση και έντονα συμπτώματα.

Αν η νόσος παραμείνει χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση, θα οδηγήσει τελικά στη δημιουργία ινώδους ιστού (ουλής) και στην ολοκληρωτική απώλεια της κεντρικής όρασης.

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς αφορά συνήθως και τα δύο μάτια, αν και μερικές φορές κάποιο από αυτά μπορεί να προηγείται στην εξέλιξη της νόσου.

Αρχικά οι περισσότεροι ασθενείς δεν καταλαβαίνουν ότι η όρασή τους έχει επηρεαστεί, ιδιαίτερα αν η νόσος αφορά το ένα μόνο μάτι. Το πρώτο σύμπτωμα που αντιλαμβάνεται ο ασθενής, είναι μια θόλωση ή παραμόρφωση των αντικειμένων στα οποία στρέφει απευθείας το βλέμμα του. Αυτό γίνεται περισσότερο αντιληπτό κατά το διάβασμα, όπου ο ασθενής παραπονείται ότι «κάποια γράμματα ή λέξεις λείπουν» κατά την ανάγνωση μιας σελίδας ενός βιβλίου ή ότι οι ευθείες γραμμές φαίνονται «σπασμένες».

Η προσβολή της ωχράς δεν επηρεάζει την περιφερική όραση.

Όλοι οι παράγοντες που είναι γνωστό ότι «επιταχύνουν» τις διαδικασίες γήρανσης, όπως το κάπνισμα, η υψηλή χοληστερόλη και γενικά ο «ανθυγιεινός τρόπος ζωής», οδηγούν σε μεγαλύτερες πιθανότητες για την εμφάνιση ή την ταχύτερη εξέλιξη της νόσου.

Η γενετική προδιάθεση φαίνεται επίσης να παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς, με τους συγγενείς των ήδη πασχόντων να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν το νόσημα και μάλιστα σε μικρότερη ηλικία.

Η εξέταση του βυθού (του εσωτερικού δηλαδή του ματιού) από τον οφθαλμίατρο γίνεται με τη βοήθεια ειδικών φακών και μπορεί να αποκαλύψει την ύπαρξη σχετιζομένων με ηλικιακή εκφύλιση drusen (εναποθέσεων) ή άλλων αλλοιώσεων στην περιοχή της ωχράς.

Η φλουοροαγγειογραφία και η αγγειογραφία με ινδοκυανίνη είναι ειδικές τεχνικές φωτογράφισης του βυθού του ματιού, στις οποίες προηγείται η χορήγηση (με ένεση σε φλέβα του άνω άκρου) μιας ειδικής χρωστικής ουσίας. Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για την κατάσταση των αγγείων που πορεύονται στο εσωτερικό του ματιού, και έχουν διαγνωστική αξία.

Το OCT (Οπτική τομογραφία συνοχής)είναι ένα διαγνωστικό σύστημα, που επιτρέπει την ανάλυση όλων των δομών και των στιβάδων στην περιοχή της ωχράς. Μια εξέταση με OCT μπορεί να αποκαλύψει και τις πιο μικρές μεταβολές ή αλλοιώσεις στη δομή του αμφιβληστροειδή, να εκτιμήσει και να παρακολουθήσει την εξέλιξη νοσημάτων στην περιοχή της ωχράς, καθώς και την ανταπόκριση στη θεραπεία.

Πώς αντιμετωπίζεται:

Υιοθέτηση πιο υγιεινού τρόπου ζωής: Οι γρήγοροι ρυθμοί του σύγχρονου τρόπου ζωής, το stress, το κάπνισμα, η κακής ποιότητας διατροφή, η έλλειψη άσκησης κλπ. οδηγούν σε πρόωρη γήρανση του οργανισμού προσβάλλοντας όλα τα συστήματά του, όχι μόνο τον οφθαλμό. Η διακοπή του καπνίσματος, η ισορροπημένη διατροφή (με ψάρια, φρούτα, λαχανικά) και γενικά η υιοθέτηση πιο υγιεινού τρόπου διαβίωσης, φαίνεται να συνεισφέρει στην πρόληψη και της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς, πέρα από τα προφανή οφέλη για τη γενικότερη υγεία του ασθενούς.

Διατροφικά συμπληρώματα: ασθενείς με μέτρια ηλικιακή εκφύλιση ξηρού τύπου στο ένα ή και στα δύο μάτια, ή προχωρημένη ξηρού ή υγρού τύπου στο ένα μόνο μάτι, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου λαμβάνοντας καθημερινά ένα συνδυασμό αντιοξειδωτικών παραγόντων, βιταμινών και ψευδαργύρου.

Βοηθήματα χαμηλής όρασης: ειδικά γυαλιά ή μεγεθυντικοί φακοί, καθώς και η εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας μπορούν να διευκολύνουν άτομα που η κεντρική τους όραση μειώθηκε λόγω της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς.

Αντι-VEGF θεραπεία: Η συνηθέστερη μορφή θεραπείας στην «υγρού τύπου» ηλικιακή εκφύλιση συνίσταται στη χορήγηση φαρμάκων που σταματούν την ανάπτυξη των παθολογικών νεοαγγείων και την αιμορραγία. Αυτά τα φάρμακα, που λέγονται «αντιαγγειογενετικοί παράγοντες» (Αντι-VEGFs), στρέφονται εναντίον μιας χημικής ένωσης (VEGF) που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα, όταν τα κύτταρα δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο. Η χορήγηση γίνεται με ένεση απευθείας στο βολβό του ματιού, μια διαδικασία που κρατά μερικά δευτερόλεπτα και είναι πολύ απλή και ανώδυνη, γίνεται βέβαια σε άσηπτες συνθήκες στο χειρουργείο. Με την εισαγωγή αυτών των φαρμάκων κατά της αγγειογένεσης, όχι μόνο διατηρούν οι περισσότεροι ασθενείς την όραση την οποία έχουν, αλλά πολύ συχνά επέρχεται και βελτίωση της όρασης, με ευεργετικά αποτελέσματα για τη ζωή των ασθενών.

Laser φωτοπηξία: Ορισμένες περιπτώσεις «υγρού τύπου» ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς αντιμετωπίζονται με στόχευση και καταστροφή των νεοαγγειακών μεμβρανών με ειδικές ακτίνες Laser.